Χαρτώος κώδικας, με τίτλο Ἑρμητικὴ Φιλοσοφία ἢ Ἀλχημεία διδάσκουσα τὴν κατασκευὴν τοῦ τιμίου καὶ φιλοσοφικοῦ λίθου. Πρόκειται για συλλογή πρωτότυπων κειμένων και μεταφράσεων, με αλχημικό και ιατρικό περιεχόμενο.
Περιέχει έργα των Στεφάνου Αλεξανδρείας, Ερμή, ψευδο-Δημόκριτου, Gaspari, Hadrianus, Libavius, Fabre, και ανωνύμων.
Αντιγράφηκε το 1888 από τον Δωρόθεο Χριστόδουλο Δάδινο Σάμιο (ιεροδιάκονο)
Απόκειται στη Βιβλιοθήκη της Μονής Ζωοδόχου Πηγής της Σάμου, ( Samos 8, ff. 2 + pp. 974. 0,190 × 0,140 m.)

[Page 1]

ΕΡΜΗΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ KAI ΑΛΧΗΜΕΙΑ

Διδάσκουσα τὴν κατασκευὴν τοῦ τιμίου καὶ φιλοσοφικοῦ λίθου. Συνετάχθη ὑπὸ πλείστων καὶ διαφόρων Ἀλχημιστῶν φιλοσόφων καὶ διδασκάλων ἀκμασάντων κατὰ διαφόρους καιροὺς καὶ ἐποχάς.

Ἀντεγράφθη δὲ ὑπ’ ἐμοῦ τοῦ ἱεροδιακόνου Δωροθέου Χριστοδούλου Δαδίνου Σαμίου ἐκ χειρογράφου μεταφρασθέντος ἐκ τῆς λατινικῆς γλώσσης εἰς τὴν ἡμετέραν ἁπλοελληνικὴν διάλεκτον.

«Πὰς ἄνθρωπος φύσει ὀρέγεται τοῦ εἰδέναι»^[n1]Ό­λοι οι άν­θρω­ποι έ­χουν α­πό τη φύ­ση τους έ­φε­ση για γνώ­ση. Ἀριστοτέλης.

Ἐν Σμύρνη 1888

[Page 2]

Προλεγόμενα

«Πὰς ἄνθρωπος φύσει τοῦ εἰδέναι ὀρέγεται.» Ἀριστοτέλης

§1. Ὅτι ὁ πάρων αἰὼν εἶνε σπουδαίας πνευματικῆς ἀναπτύξεως τῶν φυσικῶν γνώσεων οὐδεὶς δύναται ν’ ἀρνηθῇ. Καὶ ὅμως τὸ εἰς τοὺς ἀρχαίους χρόνους βέβαιον καὶ ἀλάνθαστον ὑπῆρξαν καταδείκνυται σήμερον, ὥς φασὶν οἵ νῦν φιλόσοφοι, τῆς Εὐρώπης, οἱ μεγάλοι χημικοί, καὶ ἰχνηλάται τῆς φύσεως, ψευδὲς καὶ ἀβέβαιον καὶ διὰ τοῦτο ἡ σήμερον ἐπιστήμη διαρρήδην κηρύττει ὅτι οἱ Ἀλχημισταὶ φιλόσοφοι ἠπατῶντο εἰς τὴν ἐξέτασιν τῶν φαινομένων.

§2. Ναὶ μὲν ἡ ἐπιστήμη ἐπέτυχε σήμερον νὰ εἰσδύσῃ εἰς πηγὰς εὐρείας διαχέουσα φῶς, ὑφ’ ὅ καθεκάστην ἀπαστράπτουσιν αἱ αἰτίαι τῶν φαινομένων. Καὶ ὅτι οὐδὲν ἐν τῇ φύσει ὑπερφυσικὸν ἀλλ’ ὅτι αὐτὴ ἡ φύσις ἄπειρος ἐν τῇ μεγαλοπρέπειᾳ καὶ ἰσχύει αὐτῆς. Ὅτι ἂν ἀπρόσιτος ὁ ἐν πανσοφία δημιουργήσας τὴν //

[Page 3]

φύσιν προσιτὸν καὶ κανονικὸν τὸ σοφὸν δημιούργημα. Κινῶν δὲ σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα ὁ ἄνθρωπος ἡνιοχεῖ διὰ τῆς ἐπιστήμης δυνάμεις ἂς ἄλλοτε ἀδαμάστους πρὸς τὸν σκοπὸν του ἐνόμιζε καὶ γίνεται αὐτὸς δημιουργὸς θεραπεύων τὰς ἀνάγκας του.

§3. Παντὸς ἐπιτηδεύματος θέμα ἡ κατεργασία τῆς ὕλης ἢ ἡ παραγωγὴ ὑλικοῦ προϊόντος τὸ θέμα δ’ ἁπλούστερον τῷ τὴν φύσιν τῆς ὕλης γινώσκοντι. Δῆλον ὠσαύτως ὅτι πᾶν ἐπιτήδευμα ἀπόρροια τῆς γνώσεως ἰδιότητος τῆς ὕλης ὅθεν ἡ γνῶσις νέων ἰδιοτήτων νέα ἐπιτηδεύματα διδάσκει σοφώτερα ὅσῳ σοφωτέρα ἡ γνῶσις πᾶν ἐπιτήδευμα δὲ ἀνάγκην τινὰ τοῦ ἀνθρώπου θεραπεύει.

§4. Ταχὺ βλέμμα ἐπὶ τοῦ σταδίου ὅπερ σήμερον ἡ ἐπιστήμη διατρέχει ἀρκεῖ νὰ πείσῃ ἡμὰς ὅτι ἀληθῶς αἱ φυσικαὶ γνώσεις εἰσὶν αἱ μᾶλλον πραγματικῶς ὠφελείας τῷ ἀνθρώπῳ παρέχουσαι. Ὡς κορωνὶς τούτων ἡ χημεία παρίσταται ὡς δύναμίς τις τὸ προσωπεῖον τῆς ὕλης ἀφαρπάζουσα καὶ ταύτην ἀπροκάλυπτον καὶ ἠπίαν τῷ ἀνθρώπῳ προβάλλουσα. //

[Page 4]

Ἐμβαθύνουσα διὰ τῆς ἀναλύσεως εἰς τὴν σύστασιν παντὸς σώματος. Χρησιμεύει ὡς δοκιμαστήριον σοφὸν ἀποκάλυπτον τὴν ἀπάτην διαχωρίζουσα τὰς συνθέτους οὔσας εἰς τὰ συστατικὰ αὐτῶν διδάσκει τὸν τεχνίτην νὰ πορίζηται τὴν αὐτῷ χρήσιμον ὕλην ἢ νὰ παραγάγῃ ταύτην ἄλλας συντιθεὶς νὰ τροποποιὴ δὲ ταύτην καταλλήλως πρὸς τὸν σκοπὸν του ὑποδεικνύει ὠφελίμους ἐργασίας. Διδάσκει τὸν γεωργὸν νὰ μὴ ἀναθέτη δειλὰς ἐλπίδας εἰς τὰς φαινομένας τοῦ ἐδάφους ἰδιοτροπίας ἀλλὰ νὰ παρασκευάζῃ τὸ ἔδαφος πρόσφορον πρὸς τὸ εἶδος τῆς φυτείας νὰ ἐπιτείνῃ δὲ τὴν γονιμότητα αὐτοῦ ἀποκαλύπτει τῷ ὀρκυτολόγω τὸν πρὸ ποδῶν τοῦ θησαυροῦ χρησίμου τινὸς οὐσίας. Καθοδηγεὶ τὸν ἰατρὸν εἰς τὴν μελέτην τοῦ ἐν τῷ ζωϊκὼ ὀργανισμὼ χημισμού, ὂν γινώσκων δύναται οὐ μόνον τὰς διὰ τῆς πείρας καὶ τῆς διδασκαλίας θεραπείας νὰ παρέχῃ ἀλλὰ καὶ τὰς ἄλλας νὰ ἐπινοήση.

§5. Ἡ δὲ φυσικὴ ἐν συντόμῳ ὑπὸ τὴν εὐρεῖαν ταύτην ἔννοιαν εἶνε ἡ πρὸς γνῶσιν τῶν ὄντων ἐπιστήμη. Ἡ σπουδὴ τῆς φύσῃς εἶνε συντελεστικωτέρα μελέτη πρὸς πνευματικὴν τοῦ ἀνθρώπου ἀνατροφήν. Τὸ ζήτημα περὶ τῶν αἰτιῶν τῶν φαινομένων //

[Page 5]

περὶ τῆς γνώσεως καὶ τῶν νόμων τῆς ζωῆς τῶν φυτῶν καὶ τῶν ζώων καὶ τῶν μετάλλων λίαν ἀπασχολούσι τὸ ἀνθρώπινον πνεῦμα. Αἱ εἰς τὸ ζήτημα ὅθεν τοῦτο ἀπαντώσας ἐπιστήμας εἰσὶν αἱ μᾶλλον κατάλληλοι πρὸς ἀνάπτυξιν τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος. Ὁ ἄνθρωπος οὕτω συνηθίζει νὰ ζητῇ σαφεῖς καὶ βασίμους ἐξηγήσεις τῶν γινομένων. Τέρπεται εἰσορῶν εἰς τὰ θαυμάσια τῆς φύσεως. Ἡ κεντωμένη ἔμφυτος περιέργεια παρακινεῖ αὐτὸν εἰς ἐμβριθεῖς σκέψεις αἵτινες ὀξύνουσι τὴν ζητητικὴν αὐτοῦ κρίσιν γινώσκων δὲ βλέπει μεγαλοπρεπεστέραν τὴν φύσιν ὑπερήφανος ὡς βασιλεὺς ἐν μεγάρους ἐμπνέεται ὄντως ὑπὸ βασιλικῶν ἀρετῶν. Ἀποστρέφεται τὰ χαμερπῆ. Περιβάλλει ἀπὸ ὕψος κύκλους εὐρείς. Προβλέπει πρὸς τὰ γενικὰ καὶ ὑψηλά. Ἐκ τοιούτων λοιπὸν καὶ τοσούτων πλεονεκτημάτων πεπροικισμένος ὧν ὁ ἄνθρωπος ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ τῆς κτίσεως καὶ ὑπὸ τῆς ἄνωθεν σοφίας τοῦ Θεοῦ ὁδηγούμενος καὶ βοηθούμενος ἐρρίφθη θαρραλεὺς εἰς τοὺς εὐρεὶς καὶ ἀχανεῖς κόλπους τῆς φύσεως πρὸς ἐκμάθησιν //

[Page 6]

τῶν ὑπ’ αὐτοῦ ἀγνώστων. Αὐτὴ δὲ συνειθεία τὸν ἑαυτῆς κύριον εὐρυτέρους εὐθὺς αὐτοὺς ἤνοιξε καὶ ἐδέξατο αὐτὸν προσφέρουσα αὐτῷ ὡς δῶρα τὰ πολύτιμα καὶ κεκρυμμένα αὐτῆς μυστήρια ὧν κάτοχος γενόμενος. Ἔφη sum egus sum ἤτοι ἐγώ εἰμι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος εἰμί. Καὶ ὅμως ὁ [μὴ ἀληθὴς: σβησμένο] σήμερον κοινὸς ἄνθρωπος σφοδρὰ ἐξέπεσε ὡς ἀκούεται ἐν τοῖς ἐκπαιδευτηρίοις, τῆς ἑαυτοῦ ἀξίας καὶ τιμῆς. Καὶ οὐ μόνον αὐτὸς θέλει γενέσθαι ἄνθρωπος, ἀλλὰ καὶ τὸ λύπης ἄξιον καὶ τὸν ἀληθινὸν κατακρίνει καὶ χλευάζει ὡς ἀμαθῆ, αὐτὸς ὢν ἀμαθὴς καὶ τὸν νοῦν ἀκατέργαστος. Υἱέ μου τοιοῦτοι ἀληθινοὶ ἄνδρες πλεῖστοι κατὰ τοὺς παρελθόντας αἰῶνας ὑπῆρξαν οὓς ἐκ τῶν σοφῶν αὐτῶν συγγραμμάτων, τὰ ὁποῖα ἡμῖν ἐγκατέλιπον, ἀναγνωρίζομεν καὶ ὁμολογούμενων ἐστί, παρὰ τοῖς κατέχουσι ταῦτα. Ἐξ ὧν γίνεται δῆλον ὅτι τὴν δέσποιναν καὶ βασίλισσαν τῶν ἐπιστημῶν, τὸ κοινὸν καὶ ἁπλοῦν ἐκεῖνο φάρμακον ἀνθρώπων τὲ καὶ τῶν μετάλλων, τὸ ἐπιφέρον τὴν ὑγείαν, τὸν πλοῦτον τὴν //

[Page 7]

μακροζωΐαν καὶ αὐτὴν τὴν ἀθανασίαν εἶχον εἰς τὴν ἐξουσίαν των, τὴν ἀλήθειαν τῶν ὁποίων θὰ εἰδῇς εἰς τὰ ὡς ἀκολούθως αὐτῶν συγγράμματα καὶ τὰ ὁποῖα ἐὰν θὰ ἐπιχειρισθὴς τὸ τοιοῦτον ἔργον θὰ σοὶ γίνωσι μέγας ὁδηγὸς καὶ πρὸ πάντων ἡ βοήθεια καὶ ἡ χάρις τοῦ παναγάθου Θεοῦ, παρ’ οὗ τὰ πάντα ἄρχεσθαι καὶ εἰς αὐτὸν ἀναπαύεσθαι.
Ἐν τῇ Σμύρνη ἐκκλησίᾳ
Τοῦ Ἁγίου Δημητρίου
19 Ἰανουαρίου 1888^[n2]Ιουλιανό ημερολόγιο.

Δωρόθεος Χριστοδούλου
Δαδίνου Ἱεροδιάκονος ἐκ
τῆς νήσου Σάμου

[Page 8]

Στεφάνου Ἀλεξανδρέως τοῦ φιλοσόφου

Πρᾶξις α΄

§1. Θεὸν τὸν πάντων τῶν ἀγαθῶν αἴτιον καὶ βασιλέα τῶν ὅλων καὶ τὸν ἐξ αὐτοῦ πρὸ τῶν αἰώνων ἑλλαμφθέντα μονογεμὴ υἱὸν σὺ τῷ ἁγίῳ πνεύματι ὑμνήσαντες, καὶ τὸ τῆς αὐτῆς γνώσεως ἑλλαμφὲν ἐν ἡμῖν φῶς καθικετεύσαντες, τὰς ἐν χερσὶ τοῦδε συγγράμματος πραγματείας ἀπαρξώμεθα. Νυνὶ δὲ ἐκ τῆς φυσικῆς ἀληθοῦς θεωρίας κατασκευαστέον τὸ πρόβλημα.

§2. Ὢ φύσις, ὑπὲρ φύσιν νικῶσα τὰς φύσεις, ὢ φύσις ὑπὲρ ἑαυτῆς γινομένη καὶ ὑπερβαίνουσα τὰς φύσεις. Ὢ Σελήνη, διὰ δρόμου πᾶσαν τὴν διακόσμησιν περιλάμπουσα. Ὢ γενικώτατον //